Τι πρέπει να γνωρίζουμε για τα συμπληρώματα διατροφής
Συγγραφέας Γαλάρα Βασιλική- Τι είναι τα συμπληρώματα διατροφής
Είναι προϊόντα που περιέχουν συμπυκνωμένα ένα ή περισσότερα θρεπτικά συστατικά των οποίων ο προορισμός τους είναι να συμπληρώνουν το ημερήσιο διαιτολόγιο του ανθρώπου όταν η διατροφή του δεν είναι ισορροπημένη και δεν ανήκουν στην κατηγορία των κοινών τροφών Δεν είναι φάρμακα σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις περί φαρμάκων ούτε προϊόντα ειδικής διατροφής και δεν προορίζονται για ειδικές κατηγορίες ανθρώπων.
(Πηγή: Εφημερίδα της Κυβέρνησης, Τεύχος Δεύτερο, Αρ. Φύλλου 935, 13 Νοεμβρίου 1995)
Σύμφωνα με τον ΕΟΦ για να διατεθεί ένα προϊόν στην αγορά ως συμπλήρωμα διατροφής θα πρέπει να φέρει τα εξής χαρακτηριστικά:
Εγκύκλιος 55220-22/07/2009
Εχοντας υπόψη:
Α. Τις διατάξεις
1) Του Ν. 1316/83, όπως ισχύει.
2) Την ΚΥΑ ΔΥΓ3(α)/83657/2005 (ΦΕΚ Β’ 59/2006) περί φαρμάκων.
3) Την ΚΥΑ Υ1/Γ.Π.127962/03 (ΦΕΚ Β’ 395/2004) περί συμπληρωμάτων διατροφής.
Β. Τη διαπίστωση της αναγκαιότητας υπενθύμισης των διατάξεων περί νόμιμης διαφήμισης των συμπληρωμάτων διατροφής, σύμφωνα με τους κανόνες που διέπουν τη νόμιμη παραγωγή και κυκλοφορία τους
Υπενθυμίζουμε τα εξής:
1. Τα συμπληρώματα διατροφής είναι βιομηχανικά προϊόντα. Αποτελούν συμπυκνωμένες πηγές θρεπτικών συστατικών ή άλλων ουσιών με θρεπτικές ή φυσιολογικές επιδράσεις, διατιθέμενα σε δοσομετρικές μορφές, με σκοπό τη συμπλήρωση της συνήθους δίαιτας. Δεν επιτρέπεται να έχουν ή να προβάλλουν προληπτικές ή θεραπευτικές ενδείξεις, που προσιδιάζουν μόνο σε φάρμακα.
2. Να καθίσταται σαφές στον καταναλωτή ότι το διαφημιζόμενο προϊόν δεν υποκαθιστά τη «συνήθη δίαιτα», δηλαδή την ενδεδειγμένη και ισορροπημένη διατροφή, αλλά τη συμπληρώνει. Τούτο επιτυγχάνεται για παράδειγμα, με ευκρινείς και ευανάγνωστες επισημάνσεις, όπως «το παρόν δεν υποκαθιστά την ισορροπημένη διατροφή»
3.Η ύπαρξη συστατικών φυτικής προέλευσης ή βιταμινών ή άλλων ουσιών σε συμπλήρωμα διατροφής δεν το καθιστούν αυτοδικαίως «φυσικό και ακίνδυνο» προϊόν. Εάν το προϊόν περιέχει δραστική ουσία φυτικής προέλευσης δεν αποτελεί συμπλήρωμα διατροφής, αλλά φάρμακο, το οποίο δύναται να κυκλοφορήσει νόμιμα, μόνο κατόπιν άδειας κυκλοφορίας φαρμάκου.
4. Τα συμπληρώματα διατροφής δεν υπόκεινται σε έγκριση, δηλαδή προηγούμενη αξιολόγηση και αδειοδότηση, αλλά σε γνωστοποίηση και κατασταλτικό έλεγχο. Οποιαδήποτε αναφορά εμφανίζει το προϊόν ως «εγκεκριμένο» από τον ΕΟΦ είναι μη νόμιμη και παραπλανητική. Αντίθετα, απαιτείται η αναγραφή, σε κάθε διαφήμιση, του αριθμού γνωστοποίησης στον ΕΟΦ.*
- Τα χρειαζόμαστε;
Στα πλαίσια μιαs ισορροπημένης διατροφής ένα υγιή άτομο δεν έχει ανάγκη τη χρήση συμπληρωμάτων διατροφής. Ας δούμε όμως τι καλείται ισορροπημένη διατροφή. Μεγάλη σημασία πρέπει να δώσουμε στο γεγονός ότι τα τρόφιμα από μόνα τους δεν θεωρούνται υγιεινά παρά μόνο στα πλαίσια μιας υγιεινής διατροφής με σωστές αναλογίες από όλες τις ομάδες τροφίμων και αυτό διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο γιατί όλοι έχουμε διαφορετικές ανάγκες.
Η ισορροπημένη διατροφή πρέπει να περιέχει όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται ένας οργανισμός ( βιταμίνες, υδατάνθρακες, λίπη, ιχνοστοιχεία, μέταλλα και νερό ) για τη διατήρηση του στη ζωή, την κάλυψη της φυσικής του δραστηριότητας και την διατήρηση της καλής κατάστασης της υγείας του.
Ας δούμε λοιπόν ποιες είναι οι βασικές ομάδες τροφίμων και τι μας δίνει η κάθε μία:
Ομάδα ψωμιού και δημητριακών: στην ομάδα αυτή περιέχονται το σιτάρι, το καλαμπόκι, η βρώμη, το κριθάρι, το ρύζι, η σίκαλη καθώς και τα προϊόντα τους : ψωμί, ζυμαρικά, δημητριακά, παξιμάδια κ.λ.π και η πατάτα. Τα θρεπτικά συστατικά που λαμβάνουμε σε μεγαλύτερη ποσότητα κυρίως από προϊόντα ολικής άλεσης είναι: Βιταμίνες Β1, Β2, Β3, Ε, Μέταλλα και Ιχνοστοιχεία (Ασβέστιο, Σίδηρο, Κάλιο, Φώσφορο).
Ομάδα κρέατος: Αναλυτικότερα το κρέας είναι μια πολύ καλή πηγή καλής ποιότητας πρωτεΐνης περιέχει μεταλλικά στοιχεία, βιταμίνες του συμπλέγματος Β και Σίδηρο. Τα ψάρια είναι πολύ καλή πηγή λιπαρών οξέων ω-3, βιταμινών Α & D. Τα αβγά είναι καλή πηγή Σιδήρου, Φωσφόρου, Ασβεστίου, Θείου, βιταμινών A, B, B2, B12 & D.
Ομάδα λαχανικών: μας παρέχει , άλατα, βιοφλαβονοειδή και βιταμίνες, ιδιαίτερα Α και C. Τα πολύ σκουρόχρωμα πράσινα και κίτρινα λαχανικά περιέχουν την β-καροτίνη, την πρόδρομη μορφή της βιταμίνης Α ενώ το Φυλλικό οξύ βρίσκεται στα φυλλώδη σκουρόχρωμα λαχανικά και άλλα φρέσκα λαχανικά. Τέλος, περιέχουν αξιόλογη ποσότητα ιχνοστοιχείων, όπως ο Χαλκός, το Ασβέστιο, το Κάλιο, ο Σίδηρος, το Μαγγάνιο και ο Φώσφορος.
Ομάδα φρούτων: Τα φρούτα περιέχουν Κάλιο, πρωτεΐνη, φυτικές ίνες, Ασβέστιο, Σίδηρο, Ψευδάργυρο και Βιταμίνες Α, B1 ,Β2 , Β3 , Β6 , Β12 , C , D, E, Κ και Φυλλικό οξύ.
Ομάδα γάλακτος: Στην ομάδα αυτή ανήκουν το γάλα, το τυρί, το γιαούρτι και θεωρείται η σημαντικότερη πηγή Ασβεστίου, πρωτεϊνών και σημαντική πηγή βιταμινών του συμπλέγματος Β.
Ομάδα λιπών: στην ομάδα αυτή θα βρούμε τις ελιές, το ελαιόλαδο, το σπορέλαιο, τη μαγιονέζα, τη μαργαρίνη, το βούτυρο και τους ανάλατους ξηρούς και παρέχουν στον οργανισμό λιπαρά οξέα, μερικά από τα οποία είναι απαραίτητα και λιποδιαλυτές βιταμίνες A, D, E και Κ.
-
Άτομα που ενδεχομένως να χρειάζονται συμπληρώματα διατροφής
-
Όσοι δεν διατρέφονται σωστά ή διατρέφονται μονομερώς
-
Ακολουθούν υποθερμιδικές δίαιτες
-
Οι αποκλειστικά χορτοφάγοι
-
Άτομα που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες επεξεργασμένων τροφίμων
-
Αθλούνται
-
Εγκυμονούσες και θηλάζουσες γυναίκες
-
Καπνιστές
-
Άτομα που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες αλκοόλ
-
Άτομα της τρίτης ηλικίας
-
Παιδιά και έφηβοι στην περίοδο της ανάπτυξης
-
Άτομα στο στάδιο ανάρρωσης/ μετεγχειρητικά
-
Άτομα που αποδεδειγμένα πάσχουν από έλλειψη βιταμινών
-
Άτομα με χρόνιες παθήσεις
Ακόμη κι εδώ όμως χρειάζεται προσοχή διότι η υπερβολική πρόσληψη ορισμένων βιταμινών μπορεί να οδηγήσει σε τοξικότητα γι΄αυτό το λόγο θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί όσον αφορά τη χρήση τους να διαβάζουμε πάντα τις αναγραφόμενες οδηγίες/συστατικά του προϊόντος και να αποφεύγουμε τη λήψη πολλαπλών δόσεων που ξεπερνούν τη Συνιστώμενες Διαιτητικές Παροχές (RDAs).
Ενδεικτικά αναφέρουμε τα εξής:
Υπερβολικές δόσεις βιταμίνης Β6 μπορεί να προκαλέσουν νευρολογικά συμπτώματα.
Υπερβολικές λήψεις βιταμίνης Α μπορούν να προκαλέσουν ηπατική και οστική βλάβη, αλωπεκία, διπλωπία, εμετούς και πονοκεφάλους. Μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε τερατογένεση στο έμβρυο κατά την εγκυμοσύνη.
Υπερβολική πρόσληψη φυλλικού οξέος μπορεί να καλύψει μια έλλειψη σε βιταμίνη Β12 και να συσχετισθεί με νευρολογική διαταραχή
Υπερβολική πρόσληψη σε βιταμίνη D προκαλεί δηλητηρίαση εμετούς, αδυναμία, διάρροιες και στη συνέχεια εναπόθεση ασβεστίου στα νεφρά και τα αιμοφόρα αγγεία.
-
Πώς επιλέγουμε το κατάλληλο συμπλήρωμα;
Για τη σωστή επιλογή ενός συμπληρώματος θα πρέπει να γίνει αρχικά διατροφική αξιολόγηση από Διαιτολόγο - Διατροφολόγο και αν χρειαστεί συνεργασία με Ιατρό. Έτσι αποφεύγεται ο κίνδυνος υπερβολικής πρόσληψης διαφόρων συστατικών που μπορεί να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία μας. Γεγονός είναι ότι πολλοί δηλώνουν σύμβουλοι ή ειδικοί διατροφής αλλά οι πλέον αρμόδιοι στο συγκεκριμένο τομέα που μπορούν να κάνουν χρήση του τίτλου “Διαιτολόγου – Διατροφολόγου” είναι αυτοί που πληρούν τα παρακάτω χαρακτηριστικά:
1. Πτυχίο Ανώτατης Εκπαίδευσης (Πανεπιστημιακής ή Τεχνολογικής) της Ελλάδος, του Τμήματος Επιστήμης Διαιτολογίας – Διατροφής του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου ή του Τμήματος Διατροφής – Διαιτολογίας του ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης ή του Τμήματος Διατροφής – Διαιτολογίας του ΑΤΕΙ Κρήτης (Παράρτημα Σητείας) ή του Τμήματος Διατροφής – Διαιτολογίας του ΑΤΕΙ Λάρισας (Παράρτημα Καρδίτσας) ή Πτυχίο της αλλοδαπής που είναι ισότιμο και αντίστοιχο προς τα παραπάνω ή απόφαση αναγνώρισης επαγγελματικών προσόντων του Συμβουλίου Αναγνώρισης Επαγγελματικών Προσόντων (ΣΑΕΠ) σύμφωνα με τις διατάξεις του π.δ. 38/2010 (Οδηγία 2005/36/ΕΚ), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. 133/2014
Τέλος ας μην ξεχνάμε ότι τα συμπληρώματα διατροφής είναι αυτό ακριβώς που λέει το όνομά τους ( συμπληρώματα ) και θα πρέπει να χορηγούνται με μεγάλη προσοχή, πάντα με τη σύμφωνη γνώμη ειδικού όπως προαναφέραμε και σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να αντικαθιστούν την πραγματική τροφή.
*Επιβάλλεται η αναφορά των δραστικών συστατικών του συμπληρώματος στην ετικέτα του προϊόντος, όπου αναφέρονται και τα λοιπά συστατικά του και μπορούν να γίνουν ισχυρισμοί για βελτίωση της υγείας και της απόδοσης είτε αυτοί είναι βάσιμοι, είτε όχι.